Метадычка сапраўднага беларуса. Лекцыі пра музыку, літаратуру, мастацтва і археалогію

Пачынаем новы, летні сезон падкаста «Пашпарт грамадзяніна». Гэтым разам пагаворым аб тым, як у адпачывалі жыхары Мінска на пачатку XX стагоддзя: куды хадзілі на пікнікі, дзе можна было набыць найлепшую каву і ў якім рэстаране танцавалі чачотку. Аб усім гэтым і не толькі нам распавёў добры знаўца горада, культуролаг, мастацтвазнаўца Сяргей Харэўскі.Аўтар і вядучы: Тарас Шчыры Прадзюсер: Антон Каляга Мантаж: Саша МанітуПадкаст на ўсіх платформах: https://pc.st/1535183965Зроблена ў студыі Onlíner

Пашпарт грамадзяніна

Маёўкі, клубы і публічныя дамы. Як адпачывалі жыхары дарэвалюцыйнага Мінска

Сёння жыхароў Мінска, які мае дзве тусовачныя вуліцы — Зыбіцкую і Кастрычніцкую, рэстаранамі і разнастайнымі кавярнямі зусім не здзівіць — яны працуюць амаль у кожным квартале. Але дзе адпачывалі жыхары сталіцы стагоддзе таму? Ці мог звычайны рабочы дазволіць сабе візіт у рэстаран, і якія стравы там падавалі? Аб гэтым і не толькі мы пагутарылі з гісторыкам Антонам Дзянісавым.

Падкаст на ўсіх платформах: https://podcast.ru/1535183965
Тэлеграм-канал Антона Дзянісава «Батискаф историка»: https://t.me/Sovietbelarus1920

Аўтар і вядучы: Тарас Шчыры
Прадзюсер: Антон Каляга
Мантаж: Віталь Аляхновіч

Зроблена ў студыі Onlíner

Сталоўкі, рэстараны, фабрыка-кухня. Дзе харчаваўся савецкі Мінск

Нарэшце з доўгіх зімовых вакацый вярнуўся падкаст «Пашпарт грамадзяніна», у межах якога мы расказваем пра беларускую гісторыю і культуру. 2022 год пачынаем з гутаркі пра асобу легендарнага мэра Мінска Караля Гутэн-Чапскага, які напачатку мінулага стагоддзя фактычна змяніў аблічча горада на больш прывабнае. Пра дасягненні Гутэн-Чапскага журналіст Тарас Шчыры пагаварыў з культуролагам, мастацтвазнаўцам Сяргеем Харэўскім.

Падкаст на ўсіх платформах: https://podcast.ru/1535183965

Аўтар і вядучы: Тарас Шчыры
Прадзюсер: Антон Каляга

Зроблена ў студыі Onlíner

Гутарым пра легендарнага мэра Караля Чапскага, які рабіў даваенны Мінск great again

Так гістарычна склалася, што Новы год — адно з самых доўгачаканых свят у нашай краіне. Яго чакаюць і дарослыя, і дзеці, да яго пачынаюць рыхтавацца загадзя, пераўтвараючы снежань у святочную мітусню. Але так было не заўжды і калісьці Новы год наогул лічыўся буржуазным перажыткам. У межах праекта «Пашпарт грамадзяніна» журналіст Тарас Шчыры пагутарыў з гісторыкам Антонам Дзянісавым і даведаўся, калі Новы год стаў улюбёным святам савецкіх дзяцей і калі застоллі сталі завядзёнкай.

Сезон 1

Як Новы год стаў галоўным святам савецкіх дзяцей

Нашае гістарычнае падарожжа ў межах падкаста «Пашпарт грамадзяніна» працягваецца. Гэтым разам культуролаг, мастацтвазнаўца Сяргей Харэўскі распавядзе пра фатографа Софю Хамянтоўскую. Вы наўрадці чулі пра яе, але менавіта яна стала летапісцам даваеннага Палесся, аўтарам фотакартак, па якіх можна вывучаць гісторыю Паўднёва-Заходняй Беларусі, якой ужо не ўбачым, Пінска і пасляваеннай Варшавы. Яе ўнёсак у справу быў такі сурёзны, што ёй нават прысвяцілі ў Беларусі дакументальны фільм, а ў Польшчы і дагэтуль выдаюць ейныя фотаальбомы.

Фатографка Соф’я Хамянтоўская: рэальнае Палессе і гламурная Варшава

Чарговы выпуск падкаст-праекта «Пашпарт грамадзяніна» прысвечаны беларускаму кіно. Журналіст Тарас Шчыры разам з гісторыкам Антонам Дзянісавым зазірнуў у мінулае і даведаўся, якое кіно здымалі ў савецкай Беларусі ў першай палове мінулага стагоддзя, хто быў топавым рэжысёрам, і дзе ў Мінску знаходзіліся кінатэатры.

З чаго пачыналася беларускае кіно. Топавыя рэжысёры і першыя кінатэатры

Сярод ураджэнцаў Беларусі хапае не толькі славутых мастакоў, якія праславіліся пераважна ў жывапісе. Ёсць і цудоўныя іканапісцы, чые імёны вядомыя далёка за беларускімі межамі. І гэта, што цікава, не толькі мужчыны. Тамара Ельчанінава нарадзілася ў Мінску, жыла ў Парыжы, яе абразы сёння можна ўбачыць не толькі ў Францыі, але і ў далёкай Аргентыне і нават у Камеруне.  Пры гэтым на радзіме пра Ельчанінаву амаль ніхто не ведае. Чым была адметна яе асоба, і якім чынам яна апынулася, у чарговай серыі падкаста «Пашпарт грамадзяніна» апавядае культуролаг, даследчык Сяргей Харэўскі.

Мастачка Тамара Ельчанінава і яе іконы, якія можна ўбачыць нават у Афрыцы

Савецкі Саюз пакінуў пасля сябе не толькі мноства кінафільмаў, літаратурных твораў, але і тысячы гранітных, гіпсавых, бронзавых і чыгунных помнікаў, якія і дагэтуль можна пабачыць амаль у кожным райцэнтры. Разам з гісторыкам, даследчыкам Антонам Дзянісавым у межах праекта «Пашпарт грамадзяніна» сёння пагаворым пра самыя вядомыя манументы Мінска мінулага стагоддзя і даведаемся, чаму многія з із не дажылі да нашых часоў.

Помнікі мінулай эпохі: у чый гонар ставілі і чаму самі камуністы некаторыя знеслі

Чарговы выпуск серыі падкастаў «Пашпарт грамадзяніна» прысвечаны драматургіі. А калі быць больш дакладным, чалавеку, які паспрыяў з’яўленню на на нашых тэатральных сцэнах твораў Уільяма Шэкспіра. Адбылося гэта яшчэ ў першай палове мінулага стагоддзя. Хто такі Юрка Гаўрук, чым ён адметны, як вырашыў перакладаць самага вядомага драматурга, і дзе ставілі гэтыя п’есы, журналісту Тарасу Шчыраму распавяла Марыя Пушкіна, перакладчыца, літаратуразнаўца, улюбёная ў тэатр.

Юрка Гаўрук — цудоўны перакладчык, які падарыў беларускаму тэатру Шэкспіра

У межах праекта «Пашпарт грамадзяніна» мы працягваем вандроўкі па савецкай гісторыі Беларусі. Мінулым разам мы гутарылі пра сексуальную рэвалюцыю ў БССР, якая ахапіла розныя сферы жыцця, а сёння пагаворым пра мастацтва — пра сацыялістычны рэалізм. Як развівалася мастацтва ў савецкай Беларусі, чые карціны варта лічыць шэдэўрамі і што трэба абавязкова паглядзець на гэтую тэму ў Нацыяльным мастацкім музеі. З гэтымі і іншымі пытаннямі мы звярнуліся да мастацтвазнаўцы Кацярыны Ізафатавай.

Сацрэалізм у савецкай Беларусі. Як яго разумець і што лічыцца шэдэўрам

Тэма інтымных стасункаў доўгі перыяд была табуяванай у савецкім грамадстве, а таму зусім не дзіўна, што з экранаў тэлевізараў у свой час ліліся воклічы накшталт: «У Савецкім Саюзе сексу няма». Нягледзячы на некаторыя забароны і маральныя скрэпы, людзі жылі палавым жыццём, а ў першай чвэрці мінулага стагоддзя ў Беларусі нават адбылася сексуальная рэвалюцыя. Што гэта была за зява, якім быў секс у савецкай Беларусі, як ставілася да гэтай тэмы ўлада — у чарговым падкасце «Пашпарта грамадзяніна» распавёў гісторык, даследчык Антон Дзянісаў. Не адыходзьце. Будзе цікава.

Якім быў секс у савецкай Беларусі і як да гэтай зявы ставіліся камуністы? Аповед гісторыка на далікатную тэму

Наша гісторыя захоўвае яшчэ мноства таямніц і імёнаў таленавітых суайчыннікаў, чые біяграфіі яшчэ дэтальна не вывучылі, не прааналізавалі для шырокіх колаў аўдыторыі. Сярод іх, напрыклад, даволі цікавая скульптарка Бальбіна Світыч-Відацкая. Яна пражыла ў савецкай Беларусі значную частку жыцця, стварала мастацкія творы для філармоніі, драматычнага тэатра ў Брэсце, але ў пэўны момант была вымушана з’ехаць за мяжу. Што цікава, за кардонам яна таксама не разгубілася і працягвала ствараць, пакінуўшы пасля сябе змястоўную спадчыну. Хто такая Світыч-Відацкая, і чым ейная гісторыя звязана з Магілёвам, расказвае мастацтвазнаўца Сяргей Харэўскі.

Стварыла бюсты Касцюшкі, Горкага і Чайкоўскага і ратавала яўрэяў з кобрынскага гета. Гісторыя скульптаркі Бальбіны Світыч-Відацкай

Калі выбраць аднаго мастака, чыя творчасць непарыўна знітавана з жыццём Мінска, адразу прыгадваеш славутага Мая Данцыга. Ён, безумоўна, ствараў партрэты і пейзажы, ездзіў па сюжэты ў далёкія вандроўкі, але добрую частку сваёй творчай спадчыны прысвяціў роднаму і ўлюбёнаму Мінску. На ягоных вялікіх палотнах ажываюць мінскія праспекты, вуліцы, Нацыянальная бібліятэка, побач з якой яшчэ растуць сады, а не бетонныя гмахі, плошча Перамогі. Аднак, бадай, самы вядомы твор майстра — «Мой горад старажытны, малады» з відам на даўнюю Нямігу. У чарговым падкасце мастацтвазнаўца Кацярына Ізафатава тлумачыць, чым унікальная гэтая карціна, якая яе вартасць і з якой нагоды Данцыг так любіў пісаць сюжэты гарадскога тыпу.

Гісторыя Мая Данцыга і яго знакамітага пейзажа, які бачыў кожны мінчук

У пачатку мінулага стагоддзя Іван Луцкевіч быў адным з самых выбітных беларускіх дзеячаў. Ён актыўна ўключыўся ў грамадскую дзейнасць, удзельнічаў у стварэнні БНР, выдаваў у Вільні беларускамоўныя выданні, але адной з галоўных спраў ягонага жыцця было калекцыянаванне. Ён рупліва збіраў прадметы нашай гісторыі, якія ў будучыні сталі часткай экспазіцыі буйных музеяў. У цяжкія хвіліны ён мог пашкадаваць грошы сабе на вячэру, але ніколі не шкадаваў іх на каштоўныя прадметы беларускай даўніны. Пра гэтую цікавую частку жыцця Луцкевіча ў межах праекта «Пашпарт грамадзяніна» расказвае гісторык мастацтва Зміцер Моніч.

Іван Луцкевіч збіраў даўніну, калі гэта яшчэ не было мэйнстрымам. Гісторыя топавага калекцыянера

У 1981-м польскі рэжысёр Ежы Гофман зняў пранізлівую меладраму «Знахар» пра няпросты жыццёвы шлях хірурга Рафала Вільчура. Фільм выклікаў такі нечуваны рэзананс у СССР, што яго ў савецкіх кінатэатрах прагледзела больш за чатыры мільёны гледачоў. «Знахара» цудоўна памятае і старэйшае пакаленне беларусаў, але далёка не кожны ведае, што стужку знялі паводле аднайменнага рамана ўраджэнца вёскі Акунёва, што ў Віцебскай вобласці, Тадэвуша Далэнгі-Мастовіча. Пра жыццё паспяховага пісьменніка, які быў зоркай і дужа заможным чалавекам у міжваенны перыяд, у чарговым выпуску падкаста «Пашпарт грамадзяніна» распавядае перакладчыца Марыя Пушкіна.

Аўтар знакамітага рамана «Знахар» быў зоркай: жыў у шыкоўных апартаментах і меў армію прыхільніц. Гісторыя Далэнгі-Мастовіча, які нарадзіўся пад Глыбокім

Мы працягваем абмяркоўваць цікавых асоб беларускай гісторыі. Колькі тыдняў таму пісалі пра неверагоднага Караля Станіслава Радзівіла па мянушцы Пане Каханку, а гэтым разам пагаворым пра яшчэ аднаго знакамітага прадстаўніка буйнога магнацкага роду — Багуслава. У 17-м стагоддзі ён быў знакаміты на ўсю Еўропу дзякуючы багаццю, амурным гісторыям і дуэлям. Акрамя таго, ён праявіў сябе як архітэктар, супярэчлівы палітык і актыўны мецэнат, які меў у сваёй калекцыі карціны знакамітага нямецкага Лукаса Кранаха. Пра ўсё гэта і не толькі ў чарговай серыі нашага падкаста «Пашпарт грамадзяніна» апавядае гісторык Алег Дзярновіч.

Авантурнік, палітык і герой амурных гісторый. Згадваем, кім быў знакаміты Багуслаў Радзівіл

Алена Аладава — знакамітая дырэктарка Нацыянальнага мастацкага музея, якая літаральна па крупінках збірала калекцыю для музея пасля Другой сусветнай вайны. Яна з маладосці зацікавілася мастацтвам, пісала пра яго ў перыёдыку, была экскурсаводам, а ў выніку ператварылася ў самага ўплывовага мастацкага функцыянера БССР. Каб пасля вайны стварыць і ўзбагаціць якаснымі творамі новы музей, разрабаваны падчас вайны, Аладава разам з калектывам прыкладала велізарныя намаганні: вяла перамовы і задобрывала калекцыянераў, адпраўлялася ў экспедыцыі па Беларусі, пераканала спявачку Лідзію Русланаву прадаць сваю цудоўную калекцыю менавіта ў Мінск і атрымала мянушку Беларускі Траццякоў. Пра тое, чым адметная асоба Аладавай і як яна занава стварала мастацкі музей, у чарговым выпуску падкаста «Пашпарт грамадзяніна» расказвае даследчык Зміцер Моніч.

Дачка рэпрэсаванага настаўніка, якая ўратавала мастацкі музей. Расказваем пра Алену Аладаву

Сяргей Пясецкі – пісьменнік унікальны. Нарадзіўся ў Ляхавічах, жыў у Заходняй Беларусі, калі тая знаходзілася пад Польшчай, быў кантрабандыстам у міжаваенны перыяд, шпіёнам, сядзеў за рабаўніцтва, падчас зняволення адкрыў у сабе пісьменніцкі талент і ў выніку палякі яго нават высоўвалі на Нобелеўскую прэмію. Апошні перыяд сваяго жыццё Пясецкі правёў у Англіі, дзе і пахаваны на могілках у Гастынгсе. Пры Савецкім Саюзе ягоная творчасць была невядома беларускім чытачам, у камуністычнай Польшчы таксама не друкавалі. Але ўсё змянілася ў дзевяностых. З часам пераклады на беларускую і рускую мову прыгодніцкіх раманаў пра крымінальнікаў і кантрабандыстаў, у якіх паўстае жыццё шпіёнаў, каларытны памежны свет Польшчы і Савецкага Саюза да Другой сусветнай вайны, пачалі з’яўляцца адно за адным. Творы Пясецкага сталі так запатрабаванымі ў Беларусі, што па мясцінах, звязаных з неверагоднай біяграфіяй аўтара, нават праводзяць экскурсіі. У чарговым выпуску нашага праекта «Пашпарт грамадзяніна» пра Пясецкага расказвае літаратуразнаўца і перакладчыца Марыя Пушкіна.

Неверагодны лёс пісьменніка-кантрабандыста, якога высоўвалі на Нобелеўскую прэмію. Гаворым пра жыццё Сяргея Пясецкага

Беларуская гісторыя хавае дзясяткі прозвішчаў творцаў, імёны якіх зацярушаныя часам, і вядомыя пераважна даследчыкам ды аматарам мастацтва. Шкада, бо лёс некаторых з іх мог бы паслужыць асновай для прыгодніцкага рамана ці захапляльнай кінастужкі. Напрыклад, жыццё вядомага ў 19 стагоддзі мастака Яна Дамеля, чыя біяграфія і дагэтуль захоўвае шмат загадак і таямніц. Ён быў масонам, правёў тры гады ў высылцы ў Сібіры, пісаў палотны у касцёльных сутарэннях і быў вельмі запатрабаваным партрэтыстам сярод мінскай шляхты. У межах праекта «Пашпарт грамадзяніна» пра яго ў нашым падкасце расказвае гісторык мастацтва Зміцер Моніч.

Масон, вязень Сібіры, які пісаў карціны ў касцёльных сутарэннях

Караль Станіслаў Радзівіл па мянушцы «Пане Кахану» – адна з самых скандальных і дзіўных асоб у беларускай гісторыі. Гэты магнат летам катаўся на санях па пасыпанай солі ў Нясвіжы, піў і гуляў у карты, аб ім складалі легенды і байкі, трымаў тэатр, а пра яго дзівацтвы нават спяваў Лявон Вольскі. Але ж пры гэтым эксцэнтрычныя паводзіны некаторыя гісторыкі лічаць шырмай, за якой у тым ліку трымаўся палітычны разлік. У чарговым выпуску праекта «Пашпарт грамадзяніна» пра легендарнага Радзівіла ў нашым падкасце апавядае гісторык Алег Дзярновіч.

Галоўны эксцэнтрык беларускай гісторыі, які здзіўляў сваімі гісторыямі і выбрыкамі.

Сёння мы ў чарговы раз распавядаем пра самых цікавых людзей беларускай зямлі. І ў гэты раз размова пойдзе пра адзнаго з найвялікшых фотамастакоў сваёй эпохі, Ян Булгака. У гісторыю нашай культуры Ян Булгак увайшоў найперш як мастак-фатограф, выкладчык, этнограф і краязнавец. Булгак вучыўся ў Вільні ды Кракаве і ў фотамайстра Гуга Эрфурта ў Дрэздэне. А яго каласальны архіў са здымкамі заслугоўвае па-сапраўднаму велічэзнай увагі. У гэтым матэрыяле і нашым новым падкасце мы разам з Сяргеем Харэўскім распавядзем пра яго вельмі цікавую асобу і надзвычайны талент.

Cтваральнік віленскай калекцыі здымкаў і адзін з найвялікшых фотамастакоў XIX века Ян Булгак

Гэта наш чарговы матэрыял пра самых таленавітых і цікавых людзей беларускай зямлі. І гэтым разам мы распавядзем пра чалавека, імя якога вы дакладна чулі. Казімір Семяновіч стаў вядомы як вынаходнік шматступеньчатай ракеты. Ён першым выказаў, абгрунтаваў і апісаў яе ідэю. І таму яна стала прататыпам тых ракет, што больш за паўстагоддзя выводзяць на арбіты касмічныя апараты і могуць вывесці самую небяспечную зброю. А пра вельмі плённы лёс вынаходніка мы распавядаем сёння разам з гісторыкам Алегам Дзярновічам.

Вынаходнік шматступеньчатай ракеты і аўтар «Вялікага мастацтва артылерыі» Казімір Семяновіч

Гэта наш чарговы аповед пра самых таленавітых прадстаўнікоў Беларусі. І сёння мы пагутарым пра аднаго з найбольш цікавых архітэктараў беларускай зямлі. Лявон Вітан-Дубейкаўскі быў не толькі выбітным стваральнікам беларускага стылю ў архітэктуры. Ён удзельнічаў і ў палітычным жыцці, працаваў педагогам і нават пісаў творы па-беларуску. Пра плённую дзейнасць гэтага чалавека мы разам з мастаком Сяргеем Харэўскім распавядаем у нашым новым матэрыяле і падкасце.

Стваральнік беларускага архітэктурнага стылю і галоўны архітэктар БНР. Хто такі Лявон Вітан-Дубейкаўскі?

Сёння мы пагаворым пра Эдварда Вайніловіча, будаўніка Чырвонага касцёла. Калі сказаць, што героем сённяшняй размовы будзе кіраўнік Сельскагаспадарчага таварыства часоў Расійскай Імперыі, гэта прагучыць не вельмі цікава, але ж рэч у тым, што ён стаў і своеасаблівым ахоўнікам нашага горада. Разам з гісторыкам Цімафеем Акудовічам мы распавядаем цікавую гісторыю адной з галоўных постацей беларускай сталіцы.

Будаўнік Чырвонага касцёла. Хто такі Эдвард Вайніловіч?

Сёння нашае біяграфічнае падарожжа адбудзецца не толькі на землях Беларусі, але збольшага на ўсход ад яе — у Расіі. І ў цэнтры ўвагі будуць неардынарныя лёсы дзвюх жанчын, род якіх паходзіць з нашай зямлі. А ўласныя карані заўжды мелі для іх значэнне. Разам з гісторыкам Алегам Дзярновічам мы распавядзем пра Веру Гедройць, бунтарку, якая прайшла шлях ад фемінізму да Царскага Сяла, і яе сваячку Раісу, аўтарку дзіцячага шлягера «В лесу родилась елочка».

Феміністка-бунтарка і аўтарка дзіцячага шлягера «В лесу родилась елочка». Лёс дзвюх незвычайных князёвен

Сёння мы разам з гісторыкам Алегам Дзярновічам скіроўваемся ў падарожжа па рэнесанснай Еўропе па ўсёй яе шырыні — з Італіі да Кракава, з Вільні да Кобрына, а таксама ў Парыж. І ў гэты раз гаворка у нас пойдзе пра нестандартны лёс каралевы Боны Сфорцы, сапраўднай чужаземкі-рэфарматаркі і надзвычай уладнай асобы. Менавіта ў яе атрымалася стаць феміністкай ажно ў XVI cтагоддзі і даказаць, наколькі ўплывовай можа быць роля жанчыны ва ўладзе. А падрабязней пра Бону Сфорцу гісторык распавядае ў нашым новым падкасце з серыі «Пашпарт грамадзяніна».

Распавядаем пра Бону Сфорцу, якая здолела стаць феміністкай у XVI стагоддзі

Пра Канстанціна Астрожскага ў Беларусі ведаюць найперш як пра героя бітвы пад Оршай і геніяльнага палкаводца, які атрымаў больш за 60 перамог. Але ж на самой справе ў несумненна таленавітага ваеначальніка іх было значна менш. І ў той жа час у гетмана налічваецца шэраг гучных і лёсавызначальных паразаў. Аднак ёсць іншы сюжэт, якім Астрожскія ў 16 ст. сталі для нашай гістарычнай перспектывы вельмі важнымі. Пра лёс адной з самых цікавых постацей беларускіх зямель мы распавядзём сёння разам з гісторыкам Цімафеем Акудовічам.

Геніяльны палкаводзец і супербагаты магнат. Распавядаем пра Канстанціна Астрожскага

Гэта наш другі тэкст пра выбітных айчынных мастакаў з незвычайным лёсам. Нагадаем, у серыі падкастаў «Метадычка сапраўднага беларуса» мы гутарым з гісторыкамі і знаўцамі культуры, якія распавядаюсь нам пра слаўных землякоў. І гэтым разам у нас у гасцях мастак Сяргей Харэўскі. З матэрыялу вы даведаецеся пра бурнае жыццё пяці яго беларускіх калег, якія сталі вядомымі праз свае творы, незвычайны лёс і дасягненні ў грамадскім жыцці.

Вандроўнікі, сапраўдныя інтэлігенты і будаўнікі эліты Амерыкі. Распавядаем пра беларускіх мастакоў з эксцэнтрычным лёсам

Сёння мы будзем весці гаворку пра даўнія часы, а дакладней, пра сярэдзіну XII ст. Здаецца, гэтая гісторыя можа прэтэндаваць нават на ўласны фільм. Разам з гісторыкам Алегам Дзярновічам мы распавядзем пра княжну Полацкую і Мінскую Сафію, якая змагла стаць жонкай дацкага караля і атрымаць сапраўдны статус дацкай каралевы. Падрабязней пра гэтую гісторыю слухайце ў нашым новым падкасце

Дачка мінскага кіраўніка, якая змагла стаць дацкай каралевай

Гэта наша чарговая гісторыя пра беларусаў, якія, акрамя свайго таленту, змаглі здзівіць нашчадкаў і сапраўдным мяцежным лёсам. Сёння з мастаком Сяргеем Харэўскім мы будзем весці гутарку пра яго выбітных калег. У нашым чарговым падкасце з серыі «Метадычка сапраўднага беларуса» вы даведаецеся пра бурнае жыццё пяці беларускіх мастакоў і скульптараў, якія сталі вядомымі не толькі сваімі творамі, але і дасягненнямі ў грамадскім жыцці.

Партызаны, арыштанты і паўстанцы. Мастакі і скульптары з сапраўдным мяцежным лёсам

Сёння мы разам з гісторыкам Алегам Дзярновічам распавядзем пра сапраўдную сямейную трагедыю, якая паўплывала на лёс краіны. Але для гэтага нам трэба акунуцца ў XIII стагоддзе, а дакладней — у 1260 год. Менавіта з гэтай даты ў беларускай гісторыі пачынае сустракацца імя князя Даўмонта. У гэтым тэксце мы раскажам пра яго драматычны лёс, палітычную здраду і здольнасць да нялітасцівай помсты. А яшчэ — пра пошукі новай радзімы і сапраўдныя ваярскія подзвігі.

Ваярскі герой і стваральнік пскоўскага Крамля. Хто такі князь Даўмонт?

Мікалай Радзівіл Сіротка ўвайшоў у гісторыю як мінімум дзвюма важнымі справамі: ён моцна паспрыяў перамозе каталіцызму на нашых землях і правярнуў адзін з самых грандыёзных гарадскіх эксперыментаў свайго часу. За сваё жыццё Сіротка паспеў зрабіць шмат: пабудаваў з Нясвіжа старажытны ПВТ, з’ездзіў пілігрымам у Іерусалім, рызыкнуў прывезці з сабой дзве сапраўдныя муміі і ледзьве не загінуў у моры. А яшчэ ён быў заўзятым гульцом у вялікую палітыку і стаў сябрам самога Генрыха Валуа. Onliner працягвае «Метадычку сапраўднага беларуса» і знаёміць чытачоў і слухачоў з нашай гісторыяй. І на гэты раз мы штонядзелю будзем распавядаць пра цікавых беларусаў, якія плённа шчыравалі на нашай ніве задоўга да таго, як гэта стала мэйнстрымам.

«Каталіцкі змагар» і старажытны «пэвэтэшнік». Распавядаем пра Мікалая Радзівіла Сіротку

Розных скарбаў на Беларусі багата. Але размова поейдзе аб тых, якія ўяўляюць цікавасць для археалогіі і нумізматыкі — навуцы аб манетах і грашовых сістэмах. Кожны год на Беларусі знаходзяць не меней дзесяці скарбаў, і толькі 1-2 становяцца вядомыя навукоўцам. Пагаворым пра тыя, аб якіях ёсць інфармацыя.

#4 | Беларусь — краіна скарбаў. Лекцыя Сяргея Тарасава

Мы пачынаем з «Ладдзі распачы» Уладзімера Караткевіча - гісторыі хлопца, які пасля таго, як яму не змагла даць рады каралева Бона Сфорца, вырашыў сыграць у шахматы са смерцю. Наступны твор - «Леаніды не вернуцца да зямлі»: гісторыя кахання на фоне зорак, якая пачынаецца падчас паўстання Каліноўскага. Пасля - «Шляхціц Завальня» Яна Баршчэўскага і «Запіскі Самсона Самасуя» Андрэя Мрыя пра загадчыка аддзела культуры райвыканкама, які хоча «насаждаць культуру». Наступныя творы - «Каханак Вялікай Мядзведзіцы» і «Запіскі афіцэра Чырвонай Арміі» Сяргея Пясецкага, гэта сапраўдны Гай Рычы па-беларуску. І напрыканцы - «Авантуры майго жыцця» Саламеі Пільштынавай пра тое, як яна працавала лекарам у Стамбуле.

#3 | Беларуская літаратура, якую вы не ведалі. Лекцыя Віктара Марціновіча

Беларускае мастацтва надзвычай шматграннае! У ім спалучаецца неверагодная любоў да Радзімы, дзякуючы якой мы можам пабачыць цудоўныя беларускія краявіды і культавыя месцы розных часоў, вынаходніцтвы і эксперыменты, дзякуючы якім наша краіна вядомая па ўсім свеце... Такіх прыкладаў безліч, а мы выбралі дзесяць славутых мастакоў, якіх павінен ведаць кожны беларус. Прапаноўваем лекцыю мастацтвазнаўцы Сяргея Харэўскага для праекта «Пашпарт грамадзяніна».

#2 | Дзесяць беларускіх мастакоў, якіх павінен ведаць кожны. Лекцыя Сяргея Харэўскага

Я распавяду, магчыма, пра менш за ўсё даследаваны на сёння кавалак нашай музычнай гісторыі, які для мне асабіста самы прывабны. Можа быць таму, што я сам у пэўнай частцы з’яўляўся яго сведкам і ўдзельнікам. Гэта эпоха рок-н-ролу і музычнага супраціву, якая пачынаецца з самадзейных падпольных канцэртаў у савецкай Беларусі часоў кіраўніцтва Машэрава і працягваецца па сёння перыядычнымі пікіроўкамі з ідэолагамі і забаронамі канцэртаў. Спадзяюся, што гэтая гісторыя дапаможа лепей зразумець час, у якім мы жывем.

Пашпарт грамадзяніна

О подкасте